Doelgerichte samenwerking

Plasticvervuiling van rivieren in een complex probleem waarbij verschillende aspecten moeten worden beschouwd. Ten eerste komt zwerfplastic in rivieren voor in alle soorten, gewichten en afmetingen, van nano-plastics die niet met het blote oog zichtbaar zijn tot stukken macro-plastics die zo groot en zo sterk zijn dat ze de schroef van een schip kunnen blokkeren. Ten tweede zijn rivieren complexe en dynamische systemen, elk met hun eigen specifieke fysieke eigenschappen. Ten derde worden rivieren meestal beheerd door meerdere organisaties, zeker als ze door meerdere landen stromen.

Om die redenen is de bestrijding van plasticvervuiling van rivieren een ingewikkelde opdracht waarbij rekening moet worden gehouden met allerlei beperkingen.

Daarom heeft Zero Plastic Rivers vzw een wetenschappelijk onderbouwd en modulair opgebouwd programma ontworpen dat elk noodzakelijk aspect van een effectieve aanpak van zwerfplastic in rivieren omvat. De onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (EcoBe) van de Universiteit Antwerpen staat in voor de fundamentele wetenschappelijke borging van het algemene programma.

Binnen dit programma zoekt Zero Plastic Rivers vzw partners die volledig zelfstandig op specifieke aspecten van het totale programma kunnen en willen werken. 

In deze context probeert Zero Plastic Rivers vzw om bestaande initiatieven in kaart te brengen en met elkaar te verbinden zodat ze samen betere resultaten kunnen boeken. En waar nodig zal Zero Plastic Rivers vzw nieuwe projecten opstarten. Een voorbeeld hiervan is onderzoek naar en ontwikkeling van geschikte meetsystemen. 

Samenwerking voor meetsystemen

Ondanks het feit dat er schattingen beschikbaar zijn van de plasticvervuiling van rivieren, zijn er nog geen nauwkeurige metingen uitgevoerd met behulp van gevalideerde meetsystemen.

Daarom werkt Zero Plastic Rivers vzw actief mee aan het definiëren en opzetten van onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten om geschikte meetsystemen te ontwerpen, bouwen en implementeren.

In eerste instantie is het belangrijk om een meetmethode te ontwerpen die nauwkeurig is, of waarvan minstens de meetfout gekend is. Met deze doelstelling heeft onderzoeksgroep Ecobe van de Universiteit Antwerpen in samenspraak met Zero Plastic Rivers vzw een doctoraatsonderzoek opgestart met als doel om de instroom van macro-plastics naar de Noordzee via de Schelde te kwantificeren. Dit onderzoeksproject wordt gesteund door zowel de overheid als de industrie en de resultaten ervan zullen mogelijk ook kunnen gebruikt worden om een meer geautomatiseerd meetsysteem te kalibreren.

In tweede instantie is het belangrijk om een meetsysteem te ontwerpen en te bouwen dat niet alleen nauwkeurig is, maar dat ook in staat is om voldoende meetgegevens te verzamelen in korte tijd. Een dergelijk meetsysteem zal zoveel mogelijk geautomatiseerd moeten zijn en dus gebaseerd moeten zijn op sensor- en informatietechnologie. Hieromtrent is onderzoek uitgevoerd aan de Faculteit Ingenieurswetenschappen van de KULeuven.

In navolging van deze eerste analyse, onderzoekt Zero Plastic Rivers vzw welke technologiepartners de nodige know-how hebben en geïnteresseerd zijn om verder te werken aan de ontwikkeling van een sensor-gebaseerd meetsysteem. 

Samenwerking voor vangsystemen

De voorbije jaren zijn er reeds meerdere types van systemen voor het opvangen en verwijderen van plastic afval uit rivieren, ontworpen en uitgetest.

Op basis van de geboekte resultaten blijkt het toch nog nodig om te zoeken naar betere en meer performante systemen.

Vermits het onderzoek omtrent en de ontwikkeling van vangsystemen een zeer kapitaal- en kennisintensieve aangelegenheid is, kan Zero Plastic Rivers vzw enkel bijdragen door de nodige geschikte partners met elkaar in contact te brengen.

In deze context heeft Zero Plastic Rivers vzw meegewerkt aan het opzetten en initiëren van de nodige gesprekken die hebben geleid tot de beslissing van de Vlaamse Waterweg nv om een aanbesteding voor het ontwerpen van plasticvangers voor de Schelde uit te schrijven (De Standaard, 11 juni 2018: “Schelde krijgt plasticvangers”).

 

Samenwerken voor preventie

Van alle acties om de plasticvervuiling van rivieren tegen te gaan, is preventie allicht het allerbelangrijkst.

Maar om effectieve preventie in de praktijk te brengen, is niet alleen een georganiseerde en gestructureerde aanpak nodig maar ook de inzet van heel veel mensen. En daarnaast moeten ook de nodige middelen beschikbaar zijn.

Voor een gestructureerde aanpak werkt Zero Plastic Rivers vzw samen met de Mooimakers. De  actiekaart van de Mooimakers  geeft iedereen de mogelijkheid om vrijwillig de verantwoordelijkheid op zich te nemen om een stuk van Vlaanderen (een straat, een plein, …) zwerfvuilvrij te houden. Dit maakt het mogelijk voor vrijwilligers om op een gestructureerde manier samen te werken in de strijd tegen zwerfvuil.

Iedereen die in deze context vrijwillig het zwerfplastic opruimt in de buurt of op een stuk oever van een rivier of waterweg, helpt mee om onze rivieren plasticvrij te houden, en draagt zo ook bij om de plastic soep te verminderen.

Daarnaast is het ook nuttig om anderen, je buren, familie, kennissen of vrienden te informeren over het probleem van plasticvervuiling en hen aan te zetten om ervoor te zorgen dat er geen plastic afval in de natuur terecht komt.

Zero Plastic Rivers vzw onderzoekt momenteel de mogelijkheden om een netwerk op te bouwen om dergelijke persoonlijke en vrijwillige initiatieven te steunen.